Oldboy - Điện ảnh Hàn Quốc lột xác hay phá giới?

Bài viết của Jubinell trên trang web MoviesBoOm ngày 06/11/05.

Bộ phim Oldboy là một trong những phim mà mình yêu thích nhất. Phải nói rằng phim đã thay đổi rất nhiều cách nghĩ của mình về mọi thứ. Sau đây là hai bài bình luật và phân tích sâu về bộ phim này mà mình đã viết cách đây khoảng 1 năm.



Đây là các chi tiết của phim:

Tên phim: Oldboy (Hangul: 올드보이, tạm dịch "Cậu bé già")
Năm sản xuất: 2003
Đạo diễn: Chan-wook Park [imdb|wiki]
Thể loại: Hành động, giật gân, tình cảm
Các diễn viên chính: Min-sik Choi, Ji-tae Yu, Hye-jeong Kang

Tiểu sử trên IMDB [en]
Trang web chính thức [jp]
Mục từ trên bách khoa toàn thư wikipedia [en]

Bình luận:

Nói đến điện ảnh châu Á, không ai không thể không nhắc đến các chủ đề tối kỵ, các vấn đề bị xã hội tẩy chay và không bao giờ được đưa lên màn hình. Hãy xem Bollywood của Ấn Độ làm ví dụ, chỉ gần đây thôi, "luật" cấm hôn trên màn hình mới dần được thả lỏng. Tuy nhiên đối với đa số công chúng, những cảnh "ướt át" trên màn hình vẫn thường bị coi là cấm kỵ. Ở VN thì còn phải đợi lâu hơn nữa. Có thể coi Nhật coi như là nước đã đi xa nhất, với nền điện ảnh khiêu dâm lớn nhất nhì thế giới với đủ chủng loại, mẫu mã, v.v. Đó là sex, còn về bạo lực?? Mình có thể nhắc ngay đến đạo diễn 三池崇史, [en|jp] (Takashi Miike) với các bộ phim rùng rợn và tởm lợm đến phát khùng như "殺し屋１" (Sát thủ số một), "ビジタQ" (Người khách Q), và "オーディション" (Buổi phỏng vấn). Miike có die-hard fan ở Nhật và cả nước ngoài, và phim "Buổi phỏng vấn" vừa được totalfilm bầu vào danh sách 50 phim rùng rợn nhất của mọi thời đại.

Ở Hàn Quốc thì sao? Dân VN thì rất quen với các bộ phim tình cảm ướt át nhiều tập rất rập khuôn và ăn tiền của HQ. Cốt truyện y chang nhau: chàng yêu nàng, nàng yêu chàng, hoặc yêu ai khác, chàng bị tông xe, hay bị 1 bệnh bất đắc kỳ tử (máu trắng, tim, phổi v.v.) nàng phải hiến máu hay hiến tim cho chàng. Sau 125 tập, chàng bắt đầu tỉnh dậy và tìm lại cho mình cuộc đời. Sau 250 tập, chàng đã lại biết yêu nàng. Nhưng đã hết đâu?? Bố mẹ chàng bắt đầu phản đối kịch liệt quyết định của chàng lấy 1 cô gái bị dị tật như nàng. Vượt qua bao nhiêu khó khăn, chàng vẫn quyết tâm bù đắp cho nàng. Rồi sẽ ra sao? Mời quý vị xem tiếp phần 2 sẽ được phát vào năm sau.

Vào trong bối cảnh đó, phim Oldboy được xem là một sự lột xác hoàn toàn về cả triết lý lẫn cách thể hiện. Có thể bạn đã xem Oldboy, và cho rằng nó không phải là phim đầu tiên phá lệ, và có thể bạn đúng, vì tôi rất ghét phim HQ cho nên không tìm hiểu nhiều để chứng minh cho những gì mình đã nêu. Nếu là vậy, xin cho xin lỗi trước. Còn nếu bạn chưa xem, tôi xin báo là phim sẽ làm thay đổi hoàn toàn cách nghĩ của bạn về phim châu Á (nếu bạn chưa xem phim Nhật dạng của Takashi Miike). Tốt nhất là bạn nên ngừng đọc thread này và đi xem nó đi. Tôi sẽ cố không để lộ chi tiết của bộ phim, nhưng tôi không đảm bảo là bạn sẽ không đoán ra.

MINOR SPOILER AHEAD...

Điều thứ nhất làm cho tôi nhảy sựng lên khỏi ghế của mình chính là cốt truyện táo bạo và cực kỳ nguyên bản của phim Oldboy. Tôi phải nói rằng ngoài Memento, Saw và the Usual Suspects, Oldboy có cốt truyện cuốn hút thôi ngay từ những giây đầu tiên nhất, và một đoạn kết gây sốc nhất! Điều thứ hai là mức độ bạo lực và khiêu dâm của phim khá cao (có thể mức khiêu dâm không cao lắm, nhưng sau khi xem phim bạn sẽ hiểu tôi muốn nói gì). Điều thứ ba là các cảnh bạo lực và khiêu dâm của Oldboy không giống với Hollywood...bạn có thể nhớ Chuck Norris [imdb|wiki] và Sylvester Stallone [imdb|wiki] cầm AK47 trong "Missing in Action" và "Rambo: First Blood Part II" và bắn gục hàng trăm lính VN mà không đổ một giọt mồ hôi, hay bạn có thể xem Jamie Pressly [imdb|wiki] làm tình với hết anh này đến ông kia một cách khó hiểu trong "Poison Ivy: The New Seduction." Nhưng trong Oldboy, bạo lực không tràn lan mà tập trung, và rất "khó nuốt" vì nó cận cảnh quá. Bạo lực cũng không phải nổ bồm bộp như bắp rang như trong các phim Hollywood, mà được che chắn và bảo vệ, và được cho ra vào đúng lúc bạn không nghĩ đến. Các cảnh tình dục cũng vậy, không tràn lan, nhưng lại táo bạo hơn. Quan trọng nhất, bạo lực và tình dục trong Oldboy có 1 mục đích chứ không phải vô vọng như các phim mainstream của hollywood. Nhất là tình dục, sau khi bạn xem hết phim bạn sẽ hiểu tôi nói gì. Bạn sẽ thấy shock, có thể thán phục, có thể ghê rợn, như chắc chắn là bạn sẽ bị sốc!

Điều thứ tư là triết lý của phim Oldboy khá thuyết phục. Có một ít của Khổng Tử, của đạo Phật, của thuyết sinh tồn đan quyện vào nhau. Để nêu sơ một ví dụ, Oh Dae-Su thường hay nói: "Nếu bạn cười thì cả thế giới sẽ cười với bạn. Nếu bạn khóc thì bạn sẽ khóc một mình," câu này có hàm ý gì? Theo triết học phương Đông thì ta nên hòa hợp với thế giới quanh ta để sống còn. Tuy nhiên, câu nói này lại kèm theo một ẩn ý sâu xa về một cuộc sống vô nghĩa và tuyệt vọng mà triết học gia thế người Pháp Albert Camus [en|fr] đã dày công phân tích (trên đường đi tìm chân lý, bạn sẽ phát hiện ra rằng thế giới này vô nghĩa, nhưng từ bỏ nó đồng nghĩa với việc từ bỏ các mối quan hệ và gia đình, bằng hữu hay giai cấp để một mình tự tạo một ý nghĩa mới, một con đường đầy chông gai và gian khổ đến nỗi nhiều người sẽ "khóc một mình," để rồi đầu hàng và trở về với thế giới xô bồ kia). Các câu thơ, câu văn Hàn Quốc đọc nghe rất "mát tai" (mặc dù là tôi xem bản tiếng Anh đã thấy rất logic rồi, hiểu tiếng HQ chắc chắn sẽ hay hơn). Đó là một điều rất đáng quý: một bộ phim mà cơ thể là Tây nhưng tâm hồn lại là ta! Tôi chỉ mong nền điện ảnh VN sẽ phát triển theo hướng cân bằng này.

Điều thứ năm, và là twister (đoạn giật?) của phim, tôi sẽ không tiết lộ cho các bạn. Nhưng nó làm đảo lộn tất cả các giá trị truyền thống của gia đình và con người châu Á, đảo lộn luôn cả các giá trị đó ở châu Âu. Thông điệp của phim dành cho bạn, nói ra mà không có kèm phim đi theo, là một thông điệp điên rồ, và nếu không có phim, bạn sẽ nhổ vào nó và ngoành mặc bước đi.....Nhưng bộ phim Oldboy nó đặc biệt như vậy, nó dám chen ngang vào đó một thông điệp láo lếu, mất dạy mà không sợ bị mất khán giả. Bởi vì thông điệp đó đẵ được truyền đạt một cách rất thuyết phục, rất hợp lý, và rất "con người với con người." Dù bạn có khó tính đến đâu cũng không thể không mủi lòng và tự đặt cho mình các câu hỏi: "Liệu có thể...?" "Liệu có phải là sai...?"

Điều thứ sáu, và cũng là điều cuối cùng, là nhạc phim. Phim hay mà nhạc dở thì cũng như là ăn bánh phở thơm nhưng nước mặn chát. May mắn cho ta, Yeong-wook Jo [imdb] đã tạo nên một không khí lãng mạn và giật gân tuỳ vào lúc cần thiết của phim. Trích đoạn bản giao hưởng "Bốn mùa: Mùa Đông" của Vivaldi, kết hợp với các điệu valtz theo kiểu Chopin, lâu lâu lại được đổi tông bằng những khúc nhạc điện tử hiện đại làm cho ta có một cảm giác lâng lâng như một cành hoa giữa một cánh đồng rộng lớn: uốn lượn và được đưa đẩy tùy theo chiều gió. Lại một lần nữa, Oldboy cho thể sự kết hợp hài hoà giữa tây và ta, giữa cổ điển và hiện đại. Và nó làm cho phim phong phú hơn và ít bị một chiều hơn.

---

Phân tích sâu:


Chú ý: Xin ngừng đọc nếu bạn không muốn mất vui khi xem phim.

MAJOR SPOILER AHEAD...



Mình khá ngạc nhiên khi thấy trong diễn đàn có nhiều bạn cho rằng thực ra thì cuối cùng chả có sự loạn luân nào, rằng Mido đã biết Oh Dae Su là cha mình và Oh Dae Su cũng vậy. Khi nàng nói "sarang heyo...oh dae su" nàng muồn nói "Con Yêu Cha" Và Oh Dae Su thì yêu Mido đúng như 1 người cha v.v v.v.

1) Mình tự hỏi có bạn nào rành tiếng Hàn để biết xem sarang heyo có thể có nghĩa rằng con yêu cha được không? Hay tốt hơn hết là nếu bạn biết tiếng Hàn, chắc bạn sẽ rành cách xưng hô em-anh, con-cha tương tự như tiếng Việt. Về đoạn cuối của phim, có khi nào Miđo hay Oh Dae Su đổi cách xưng hô từ em-anh sang con-cha? Biết được chi tiết này sẽ làm cho kết cục dễ hiểu hơn.

2) Có một số bạn nêu ra rằng khi Oh Dae Su gọi điện cho Mido thì Mido đã biêt sự thật, rằng nàng biết nhưng không dám đối mặt với sự thật. Bạn nêu lên cách gọi thân mật của Oh Dae Su đối với Mido, và đôi cánh tặng cho Mido. Giả thuyết này có thể đúng, nhưng mình có một số vấn đề sau:

a) Cách gọi thân mật của Oh Dae Su cho Mido là gì? Nó có phải giống như "baby" của tiếng Anh mà có thể dùng cho cả con-cha và người yêu?

b) Mido cũng đã bị thôi miên bởi Woo Jin đến mức độ không biết gì về quá khứ của mình (chắc chắn Woo Jin phải làm vậy, nếu không làm sao có thể nuôi được Mido mà không làm cho cô bé thắc mắc về cha mẹ của mình) Hoặc nếu Mido không bị thôi miên thì chắc chắn phải tại vì nàng không nhớ gì hết. Nếu vậy thì nàng ta sẽ càng không hiểu đôi cánh kia có ý nghĩa gì.

c) Woo Jin là một tay xảo quyệt nhưng luôn kiểm soát được tình hình. Trong suốt phim ta không bao giờ thấy anh ta có dấu hiệu mất kiểm soát trừ đoạn tự vẫn. Vậy nếu như anh ta nắm quyền sinh sát Oh Dae Su trong tay, cho Oh Dae Su quyền được sống và Mido quyền được không biết, mà Mido lại bằng một cách nào đó biết được thì phải chăng cái kế hoạch trả thù của Woo Jin thực ra không hoàn hảo như ta nghĩ? Mình không tin được vào điểm này. Nếu Woo Jin đã đồng ý không cho mở hộp mà Mido vẫn biết được sự thật thì chẳng lẽ cuối cùng anh ta chỉ là 1 tên hậu đậu thích vẽ vời??

3) Khi Oh Dae Su đến gặp nhà thôi miên, Oh Dae Su muốn gì? Bạn nói muốn quên, nhưng quên gì?? Nhà thôi miên đã nói: "Oh Dae Su mà biết được bí mật sẽ chết đi" vậy bí mật đó là gì? Chắc chắn phải là mối quan hệ cha con giữa Oh Dae Su và Mido. Từ đây ta suy ra được 2 điểm quan trọng:

a) Mido phải chưa biết được bí mật đó. Nếu Mido đã biết rồi thì Oh Dae Su còn muốn quên nó để làm gì? Chàng ta đã cắt lưỡi để Mido không thể biết, vậy nếu Mido đã biết thì chàng ta thà tự vẫn cho rồi. Hơn nữa, dù cho chàng ta đổi ý muốn quên thì Mido lúc nào cũng có thể kể lại cho chàng biết, vậy thì thôi miên để làm gì? Và cuối cùng, giả sử như nàng Miđo về sau sẽ cẩn thận không để lộ bí mật này, thì nàng ta phải biết Oh Dae Su đi thôi miên. Vậy tại sao nàng lại hỏi: "Anh vừa ngồi nói chuyện với ai vậy?"

b) Vậy coi như Mido chưa biết bí mật. Vậy việc Oh Dae Su đi thôi miên nói lên điều gì về cách nghĩ của anh ta? Theo mình, anh ta muốn bỏ lại sau lưng cái nhân cách người cha mà anh ta vừa tìm ra, để yêu Mido chỉ như 1 người bạn trai. Tại sao? Ta hãy xem, nếu Mido không biết được bí mật, vậy Mido sẽ tiếp tục yêu Oh Dae Su như nữ-yêu-nam sau khi anh ta bị thôi miên. Oh Dae Su biết điều này. Anh ta có quyền lựa chọn, nếu anh cho rằng mối quan hệ cha-con quan trọng hơn, thì anh ta sẽ không đi thôi miên và ở lại chăm sóc cho Mido như 1 người cha. Nhưng anh ta đã chọn quên đi tư cách người cha...vậy anh ta đúng là loạn luân theo phong tục tập quán của người châu Á (và cả châu Âu!).

4) Lý do cuối cùng mà mình nghĩ tình yêu giữa Oh Dae Su và Mido đúng là tình yêu nam nữ là từ 1 câu nói của Woo Jin: "Tôi và chị tôi đã biết tất cả, vậy mà chúng tôi vẫn yêu nhau. Liệu các người cũng có thể như vậy chăng?" Đạo diễn cho vào câu nói ấy để làm gì nếu cuối cùng tình yêu của Dae Su và Mido chỉ làm cha-con? Hơn nữa, ta thấy câu chuyện của Woo Jin và chị hắn ta là một câu chuyện loạn luân với kết cục là cả 2 đều chết: chị Woo Jin chết trước, Woo Jin chết sau. Sau cùng, người đã gây ra 2 cái chết này chính là Oh Dae Su. Theo một khía cạnh nào đó, Woo Jin đã tha chết cho Oh Dae Su vào giờ chót chắc là vì anh ta nghĩ câu chuyện của Oh Dae Su cũng tội nghiệp như câu chuyện của chính anh ta...và anh ta mong muốn Oh Dae Su sẽ chuộc tội đã giết 2 người yêu nhau bằng cách TIẾP TỤC câu chuyện của họ, bây giờ giữa Oh Dae Su và Mido. Oh Dae Su quyết định tiếp tục sống chính là lời nói "Tôi đồng ý!" với sứ mạng mà Woo Jin đã phó thác cho anh. Woo Jin, và sau này là Oh Dae Su, muốn chứng minh cho thế giới rằng tình yêu thực sự sẽ vượt qua tất cả các ranh giới của con người và sống mãi từ thế hệ này sang thế hệ khác.